پیانو چیست؟
پیانو فورته (Pianoforte) به عنوان یکی از ابزارهای مهم تولید موسیقی است که دارای صفحه کلید بوده و مادر سازها شناخته میشود. نحوه عملکرد این ابزار به این گونه است که با برخورد چکش‌ها با سیم‌های فلزی آن در داخل جعبه چوبی، صدا تولید می‌کند. با فشرده‌شدن کلاویه‌ها یا همان کلیدها، چکش‌ها حرکت میکنند. سیم‌های پیانو به صفحه صدا متصل است که نقش تقویت‌کننده صدا را بر عهده دارد. پیانوهای امروزی دارای 52 کلید سفید و 36 کلید سیاه و در مجموع 88 کلید می باشند که معادل 7 اکتاو است و قابلیت تولید فرکانس‌هایی بین ۲۰ تا ۵۰۰۰ هرتز را دارند.
به علت وجود گستره صدایی بزرگ این ساز ،نت نویسی برای این ساز در 2 کلید F4 و G انجام می شود.
تاریخچه استفاده از پیانو
پیانو فورته برای اولین بار در سال 1709 توسط یک
ایتالیایی به نام « بارتولومئو کریستوفوری» ساخته شد. قبل از پیانو، ازهارپسیکورد
استفاده میشد که تفاوتهای زیادی با پیانو داشت. از جمله اینکه شدت صدای
حاصل از فشرده‌شدن کلاویه از شدت ضربه وارد شده بر کلید، به یک شکل بود و هیچ تفاوتی ایجاد نمی
کرد. این در حالی بود که نوازنده با استفاده از پیانو میتوانست با ضربات ملایم صداهایی ملیح
و آرام و با ضربات محکم، صداهای بَم تولید کند. این قابلیت موجب شد تا پیانو مورد
توجه بسیاری از آهنگسازان قرار بگیرد.
ساختار پیانو
شناخت ساختار و داشتن اطلاعات مختصر در رابطه با ساختار کلی پیانو، هنگام استفاده از این ابزار و همچنین زمان خرید به شما کمک می‌کند. پیانو از نظر شکل ظاهری به دو نوع گراند پیانو و پیانوهای دیواری تقسیم میشود که تفاوتهای زیادی با یکدیگر دارند. در زیر به طور دقیق به بررسی پیانو میپردازیم.
قالب چارچوب کلی پیانو
آنچه قطعات پیانو را در خود نگهداری می‌کند،
فریم یا قاب است که عموما از جنس چوب میباشد. گاهی برای بالا بردن
استحکام پیانو در لابه لای چوبها از میلههای آهنی استفاده میشود.
فریم پیانوهای دیواری، در قسمت پشت و در پیانوهای گرند در قسمت زیر پیانو قرار میگیرد.
ساند بورد (Sound Board)
ساند بورد مسئولیت تقویت، رزونانس و پخش صدای تولید شده توسط سیمها را بر عهده دارد. این قسمت متشکل از یک صفحه چوبی با قطر10 میلیمتر است. تقویت صدا با ارتعاش سیمها صورت میگیرد. بر روی این قسمت، قطعات بلند چوبی بصورت نوار نصب شده است که به آنها پل یا بریج (Bridge) گفته میشود. پل یا بریج سر سیم‌های پیانو را نگهداری می‌کند. در حالی که سر دیگر سیمها به سیمگیرها متصل شده است. یک نکته مهم برای مراقبت از پیانو، قرار دادن آن در دمای متعادل و بدون رطوبت است. چرا که تغییرات ناگهانی دما و رطوبت، موجب انبساط و یا انقباض ساند بورد میشود که این امر با تغییر کوک و گاهی ترک برداشتن آن همراه است.
صفحه چدنی (Cast-Iron Plate)
اگر چه ابتدا پیانوها با استفاده از چوب ساخته میشدند اما بعدها به منظور افزایش استحکام در ساخت آنها، از فلز نیز استفاده شد. در حال حاضر پیانوها دارای یک صفحه چدنی هستند که از مقاومت بالایی برخوردار هستند و میتوانند از فشاری که بر سیمها وارد میشود، مراقبت کنند. این صفحه قابلیت کوک پیانو به استاندارد A-440 (نت لا با فرکانس ۴۴۰ هرتز) را ایجاد می‌کند. میزان فشاری که سیمها در پیانوهای دیواری و یا گراند متحمل میشوند، برابر ۷۰ کیلوگرم و در مجموع ۲۳۰ سیم، حدود ۱۸ تن (۱۸۰۰۰ کیلوگرم) است. در صورتی که صفحه چدنی نباشد، این میزان فشار موجب صدمه به سیمها میشود.
تخته سیمگیرها (Pin-Block)
این قسمت بلوک چوبی سخت و چند لایه ای از جنس چدن است که قطر آن در حدود ۳/۲ سانتیمتر میباشد. سیمگیرها وظیفه نگهداری از پیانو را بر عهده دارند. سیمگیر که از نظر ساختاری به شکل قطعه کوچک میله ای است، در یک سر آن یک سوراخ تعبیه و انتهای میله، درون تخته محکم شده است. سیم پیانو به سوراخ سر تخته سیمگیرها بسته و تابیده میشود. لایههای مختلفی از چوب با جهتهای متفاوت در تخته سیمگیرها به یکدیگر متصل شده اند که استحکام سیمگیر را در مقابل چرخش افزایش میدهد.
اکشن(Action)
اکشن همان قلب و مرکز پیانو است که در آن قطعاتی همچون کلیدها، چکش‌ها، دمپرها، اهرمهای تکرار و ... قرار میگیرد. این قطعات روی یکدیگر و بر روی قاب آهنی قرار گرفته اند.
پدالها
پدالها به شکل اهرم پایی هستند که در قسمت زیرین
پیانو قرار میگیرند. نوازنده با استفاده از این قسمت میتواند
حالت صدای ساز را کنترل و مدیریت کند. پدالها به سه شکل بوده که عبارتند از:
پدال طنین (Sustain Pedal): برای ایجاد فاصله میان دمپرهای پیانو با سیمها استفاده میشود.
پدال سوستنوتو یا پدال تمرین (Sostenuto
Pedal): برای عقب نگهداشتن دمپر یک و یا گروهی از کلیدهای پیانو
تعبیه میشود.
پدال نرم (Soft Pedal): برای نزدیکتر کردن چکشهای پیانو به سیمها استفاده میشود که با کاهش شدت ضربات کیفیت صدا را تغییر میدهد.
ویدئویی زیبا از نواختن ساز پیانو:
Nocturne no. 20 in C-sharp minor