نقش جنس چوب در صدای گیتار

رنگ و قدرت صدای یک گیتار بستگی به عوامل مختلفی از جمله شکل ،اندازه و جنس مواد تشکیل دهنده آن دارد و در این مقاله سعی بر آن است که تفاوت صدای چوب های مختلف در گیتار را مورد برسی قرار دهیم.

مهم ترین قسمت در تولید صدا در ساز گیتار کاسه گیتار است که از صفحه رویی (Top) و صفحه پشت (Back) ,و کناره های کاسه (sides) تشکیل شده است و معمولا از چو ب های مختلف ساخته می شود. در اصطلاح به گیتارهایی که دارای کاسه ای از جنس چوب هستند را (Solid) گویند ،این گیتارها معمولا دارای قیمتی بالا (بسته به نوع چوب مصرفی) هستند. برخی از سازنده گان گیتار برای پایین آوردن قیمت ساز از چوب های ارزان استفاده می کنند و در نهایت لایه ای بسیار نازک از جنس چوب مرغوب بر روی کاسه می کشند که به نوع گیتارها اصطلاحا (Laminated) گویند.

صفحه رویی (Sound board) :

صفحه رویی در گیتارهای کاسه دار دارای مهم ترین نقش در تولید صدا می باشد و غالبا از چوب (Spruce) و یا (Cedar) برای ساخت آن استفاده می شود. توجه داشته باشید که ضخامت و نحوه پشت بندی (Bracing) صفحه رویی نیز در کیفیت صدای حاصله موثر می باشد. لازم به ذکر است که پشت بندی صفحه صدا تنها برای استحکام آن نیست بلکه در نحوه ارتعاش آن نیز موثر است از این رو پشت بندی های مختلف باعث بوجود آمدی تن های صدایی مخلتف نیز می شوند.

در عکس زیر می توانید 3 نوع پشت بندی (Bracing) مختلف مشاهده فرمایید:

چوب کاج (Spruce):

چوب کاج چوبی است سبک و نسبتا مقاوم نسبت به کشش ولی در برابر ضربه آسیب پذیر است و دارای آوندهای عمودی می باشد.این چوب جزو پر استفاده ترین چوب برای صفحه رویی گیتار است و قادر به تولید صدایی رسا می باشد .این چوب دارای انواع مختلفی است که از آن جمله می توان به (Spruce Sitka)  و (Adirondack) و (Engelmann) اشاره کرد.

چوب Adirondack چوبی ایدئال برای صفحه رویی است چون هم دارای تفکیک صدای زیاد است و هم در اجراهای قدرتمند بسیار کارآمد است ولی قیمت بالایی دارد و نیز در اجراهای آرام  نیز کارایی چندانی ندارد ،در عوض چوب Emglemann برای اجراهای آرام مناسب است. چوب Sitka نیز کیفیتی ما بین دو نوع ذکر شده دارد و تقریبا پر استفاده ترین چوب بین این سه چوب کاج است.

چوب سرو (Cedar):

چوب (Cedar) کمی از چوب (Spruce) تیره تر است و از تراکم کمتری نیز برخوردار است. این چوب قادر به تولید صدایی گرم تر از چوب کاج است ولی تفکیک و وضوح صدای کمتری در صداهای قدرتمند دارد و برای نوازندگانی با لمس (Touch) نرم بهتر است.

این چوب بسیار سریعتر از چوب کاج جا افتاده می شود و قادر است تقریبا بعد از چند ماه نوازندگی، صدایی با هارمونیک بالا و گرم تولید کند درصورتی چوب کاج بعد از سالها نوازندگی جا خواهد افتاد.

در فیلم زیر شما می تونید تفاوت صدای Spruce و Cedar را مشاهده فرمایید:

صحفه پشت و کناره ها (Back and Sides):

معمولا جنس چوب صفحه پشت و کنار ها یکسان است ،جنس چوب بکار رفته در صفحه پشت و کناره بسیار سخت تر از صفحه رویی است و از تراکم و وزرن بیشتری برخوردار است. برای ساخت صفحه پشت و کنارها می توان از انواع مختلفی از چوب استفاده کرد که در زیر به برخی از پر کاربردترین آنها خواهیم پرداخت:

رز وود (Rosewood):

رز وود یکی از محبوب ترین چوب ها در ساخت گیتار است ،این چوب در 3 نوع هندی (Indian rosewood) و برزیلی (Brazilian rosewood) ,و ماداگاسکار (Madagascar) موجود است که نوع برزیلی آن بسیار گران قیمت است و از ظاهری لوکس برخوردار است.

هر 3 نوع رز وود در تولید نتهای درخشان و تفکیک صدای عالی مشهورند ،این چوب قابلیت تولید صدای باس تمیز و تفکیک صدایی عالی درنت های میانی و زیر است.

ترکیب صحفه پشت و کناره از جنس رز وود با صفحه رویی از جنس (Spruce) ،صدایی بسیار عالی میسازد و معمولا در بیشتر گیتارهای مرغوب از این ترکیب استفاده می شود.

در فیلم زیر انواع رز وود مقایسه شده اند:

ماهاگونی (Mahagony):

این چوب دارای بافتی فشرده و سفت است و غالبا برای دسته گیتار استفاده می شود ولی در ساخت صفحه پشت و کناره ها نیز کاربرد دارد. گیتار با کاسه ماهاگونی دارای صدایی گرم با تاکید برنتهایی با فرکانس متوسط است. ماهاگونی دارای صدای تاریکتری نسبت به رز وود است و برای سبک موسیقی بلوز مناسب است.

در فیلم زیر مدل (E10D) از جنس ماهاگونی و مدل (E20D) از جنس رز وود می باشند:

ساپلی (Sapele):

ساپلی چوب بومی آفریقاست و و تا حدودی به ماهاگونی شبیه است با این تفاوت که کمی سبک تر است.این چوب دارای صدایی روشن و زنگ دار است.

در فیلم زیر می توانید گیتار (Taylor 314ce-N) را با صفحه پشت و کناره (Sapele) و صفحه رویی (Sitka Spruce) مشاهده فرمایید:

افرا (Maple):

چوب افرا چوبی شیری رنگ ،سخت و متراکم است و دارای صدایی فوق العاده واضح است. صدای تولید شده توسط این چوب بسیار بلند است و جهت اجراهای زنده مناسب است. از این چوب علاوه بر گیتار در ساخت انواع ویولن و ویولن سل نیز استفاده می شود.

در فیلم زیر ،گیتاری با صفحه پشت و کناره (Maple) و صفحه رویی (Cedar) را می توانید مشاهده فرمایید: